Sang chấn tâm lý là sang chấn sau khi trải qua qua một sự kiện rất đáng sợ hoặc đau khổ. Tuy mỗi chúng ta khi trải qua qua một sự việc sang chấn sẽ phản ứng không giống nhau, có những người thì trải qua nó một cách dễ dàng.
Ngoài ra, một số người kể từ lúc trải qua qua một sự kiện đau thương sẽ tiến triển thêm những tâm lý căng thẳng, stress và sau một thời gian sẽ thành sang chấn tâm lý, rối loạn căng thẳng sau sang chấn tâm lý.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Sang chấn tâm lý là gì?
Sang chấn tâm lý là kết quả của những sự kiện vô cùng căng thẳng, gian khó đánh mất đi cảm giác an toàn của bạn, khiến bạn thấy bất lực trong một thế giới hiểm nguy.
Sang chấn tâm lý thường có liên quan đến sự hăm dọa đến mạng sống hoặc sự an toàn, bất cứ tình cảnh nào khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và bị tách biệt đều có khả năng mang tới sang chấn, cho dù nó không có liên quan đến gây hư tổn về thể chất. Bạn càng nhận thấy sợ sệt và không có năng lực, bạn càng dễ dàng bị sang chấn.
Sang chấn tâm lý có thể được gây ra bởi:
- Các sự kiện một lần, chẳng hạn như tai nạn, chấn thương hoặc bị tấn công bạo lực, đặc biệt là nếu nó xảy ra trong thời thơ ấu.
- Căng thẳng, mệt mỏi kéo dài: Chẳng hạn như sống trong một khu phố đầy rẫy tội phạm, phải chịu đựng một căn bệnh đe dọa đến tính mạng hoặc trải qua các sự kiện đau thương xảy ra nhiều lần…
- Những nguyên nhân thường bị bỏ qua, chẳng hạn như phẫu thuật (đặc biệt là trong 3 năm đầu đời), cái chết đột ngột của một người thân thiết, sự tan vỡ của một mối quan hệ quan trọng hoặc bị sỉ nhục một cách tàn nhẫn.
Một số sự kiện, nguyên nhân gây nên sang chấn tâm lý
Những sự kiện gây sang chấn tâm lý
Các sự kiện chấn thương tiềm tàng có thể được gây ra bởi một dịp duy nhất, hoặc từ những căng thẳng kéo dài. Một sự kiện chấn thương có khả năng dễ khiến một cá nhân bị chấn thương tâm lý nếu:
- Sự kiện xảy đến một cách bất ngờ không lường trước được
- Bất lực để ngăn chặn sự kiện
- Sự kiện xảy ra liên tục (như lạm dụng trẻ em)
- Sự kiện liên quan đến sự tàn ác cực độ
- Sự kiện xảy ra trong những năm thơ ấu
Nói chung, các sự kiện gây tổn thương tiềm ẩn nhân tố có liên quan đến sự đe dọa lớn đối với thể trạng tâm lý và thể chất của một cá nhân.
Các sự kiện sang chấn tiềm ẩn nhiều khả năng đe dọa đến tính mạng; đời sống của bản thân hoặc tính mạng của một người thân yêu.
Những sự kiện này có thể có ít ảnh hưởng đến một ai đó tuy nhiên nhiều khả năng mang tới đau khổ khá nhiều ở một ai đó khác.
Ảnh hưởng của một sự kiện sang chấn có khả năng có liên quan đến sức khỏe tâm thần và thể chất của con người.
Ví dụ về các sự kiện và tình huống có thể dẫn đến sự phát triển của sang chấn tâm lý có thể bao gồm:
- Thiên tai như hỏa hoạn, động đất, lốc xoáy và bão
- Bạo lực giữa các cá nhân như hãm hiếp, lạm dụng trẻ em hoặc tự tử của người thân hoặc bạn bè
- Liên quan đến một vụ tai nạn nghiêm trọng hoặc tai nạn tại nơi làm việc
- Hành vi bạo lực như cướp có vũ trang, chiến tranh hoặc khủng bố
Rối loạn căng thẳng
Toàn bộ các sang chấn tâm lý bắt nguồn từ căng thẳng. Căng thẳng kéo dài làm gia tăng rủi ro sức khỏe tinh thần và rối loạn tâm thần kém, có khả năng được quy cho việc tiết glucocorticoids trong một thời gian dài.
Đọc ngay: Ám ảnh tâm lý – Rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD
Tiếp tục kéo dài như thế là sẽ tạo ra nhiều rối loạn chức năng sinh lý như ức chế hệ thống miễn dịch và tăng huyết áp.
Sang chấn tâm lý nhiều khả năng tạo nên một phản ứng căng thẳng cấp tính có khả năng dẫn tới rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD).
Các biểu hiện của PTSD phải tồn tại tối thiểu 30 ngày. Các biểu hiện chính của PTSD gồm có bốn loại chính: tổn thương (có nghĩa là sợ hãi dữ dội), sống lại (có nghĩa là hồi tưởng), hành động trốn tránh (có nghĩa là gây tê cảm xúc) và giảm cảm giác an toàn (có nghĩa là quét môi trường liên tục để kiếm tìm nguy hiểm).
Các nguyên nhân thường bị bỏ qua của chấn thương tâm lý và cảm xúc tiềm ẩn cũng có thể bao gồm:
- Tan vỡ trong hôn nhân
- Phẫu thuật
- Té ngã hoặc chấn thương do thể thao
- Cái chết đột ngột, bất ngờ của một người thân yêu
- Chẩn đoán tình trạng đe dọa tính mạng không thể cứu chữa
Dấu hiệu và triệu chứng của sang trấn tâm lý
Nhiều người trải qua các phản ứng mạnh mẽ về thể chất hoặc cảm xúc ngay sau trải nghiệm của một sự kiện đau thương. Đại đa số mọi người sẽ cảm thấy rằng cảm xúc của họ tiêu tan trong vài ngày hoặc vài tuần.
Nhưng, đối với một số đối tượng, các biểu hiện sang chấn tâm lý nhiều khả năng càng lúc càng trầm trọng và kéo dài hơn.
Đây có khả năng là kết quả của bản chất của sự kiện tổn thương, sự giúp đỡ cảm xúc, các yếu tố gây căng thẳng trong quá khứ và hiện tại, các loại tính cách và các cơ chế giải pháp đương đầu sẵn có. Những biểu hiện phổ biến nhất của sang chấn tâm lý gồm có:
Biểu hiện về nhận thức
- Ác mộng
- Hình ảnh trực quan của sự kiện
- Mất trí nhớ và giảm khả năng tập trung
- Mất phương hướng
- Sự nhầm lẫn
- Tâm trạng lâng lâng
Biểu hiện về hành vi
- Tránh các hoạt động hoặc địa điểm kích hoạt ký ức về sự kiện
- Cách ly và thu mình lại với xã hội
- Thiếu hứng thú với các hoạt động thú vị trước đây
Biểu hiện vật lý
- Dễ dàng giật mình
- Mệt mỏi và kiệt sức
- Nhịp tim nhanh
- Sự tức giận
- Mất ngủ
- Mô hình cơ bắp mãn tính
- Rối loạn chức năng tình dục
- Thay đổi kiểu ngủ và ăn
- Khiếu nại mơ hồ của đau nhức khắp cơ thể
- Cảnh giác cao độ; luôn luôn cảnh giác về những nguy cơ tiềm ẩn
Biểu hiện về tâm lý
- Nỗi sợ hãi tràn ngập
- Hành vi ám ảnh và cưỡng chế
- Sự tách rời khỏi người khác và cảm xúc
- Làm tê liệt cảm xúc
- Phiền muộn
- Cảm giác tội lỗi – đặc biệt nếu một người sống trong khi những người khác bị diệt vong
- Xấu hổ
- Sốc cảm xúc
- Không tin
- Cáu gắt
- Sự phẫn nộ
- Sự lo ngại
Ảnh hưởng của chấn thương tâm lý không được điều trị
Sang chấn tâm lý nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến mọi khía cạnh của cuộc sống của người bệnh. Một số tác động phổ biến nhất của chấn thương không được điều trị bao gồm:
- Lạm dụng rượu bia, thuốc lá, các chất kích thích, gây nghiện để quên đi những sự kiện đó.
- Không duy trì các mối quan hệ thân thiết lành mạnh hoặc chọn những người bạn không lành mạnh
- Hay tranh cãi, xích mích với người yêu, bạn bè, đồng nghiệp
- Xa lánh xã hội, thu mình lại với thế giới riêng không muốn tiếp xúc với ai
- Vấn đề tình dục, ảnh hưởng đến cuộc sống hôn nhân
- Hành vi tự hủy hoại bản thân, hay có những hành động bốc đồng, không kiểm soát
- Không có khả năng lựa chọn nghề nghiệp hoặc lối sống lành mạnh
- Cảm giác chán nản, xấu hổ, vô vọng hoặc tuyệt vọng
- Mất niềm tin vào công việc, cuộc sống và các mối quan hệ
Các gợi ý để hồi phục sang chấn tâm lý
Để chăm sóc bản thân và giúp mình có thể hồi phục được sang chấn tâm lý một cách dễ dàng hơn bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:
Đọc ngay: Top 22 cách giảm stress giúp bạn giải tỏa căng thẳng mệt mỏi
- Hãy thừa nhận rằng bạn đã trải qua một sự kiện, tình huống gây sang chấn và cho phép mình trải nghiệm một số phản ứng đối với sự kiện/tình huống đó.
- Cần bình tĩnh, tránh tức giận bản thân vì mình đã lo lắng hay đau đớn.
- Tự nhắc mình rằng rất nhiều người phải trải qua những sự kiện đau khổ chẳng qua là mỗi người có những phản ứng khác nhau và bạn không phải là người không bình thường, bạn có thể ứng phó và vượt qua nó.
- Tránh lạm dụng rượu hay các loại ma túy để ứng phó.
- Tránh đưa ra các quyết định quan trọng hay các thay đổi lớn trong cuộc đời vào thời điểm này.
- Hãy chia sẻ những gì mà mình đang phải trải qua với người thân, người bạn đáng tin cậy để họ có thể giúp đỡ hoặc đưa ra những lời tư vấn tích cực
- Cố gắng duy trì cuộc sống, sinh hoạt thường ngày. Giữ cho mình luôn bận và làm cho các hoạt động trong ngày của mình có kế hoạch.
- Cố gắng không né tránh các địa điểm hay hoạt động nếu không cần thiết
- Nghỉ ngơi nếu cảm thấy mệt mỏi và nhớ rằng vận động nhẹ nhàng như các bài tập yoga, tập thiền, đi bộ rất quan trọng giúp cơ thể thư giãn.
- Dành thời gian thư giãn như đọc sách, nghe nhạc, tham gia các hoạt động làm vườn… sẽ giúp cơ thể và hệ thần kinh lắng dịu.
Để bệnh được điều trị hiệu quả bạn vẫn cần có sự trợ giúp của bác sĩ tâm lý. Bạn cần tuân thủ theo sự chỉ dẫn của bác sĩ và tâm sự với bác sĩ những triệu chứng mình gặp phải để có thể xác định tình trạng và cách điều trị bệnh hiệu quả.
Source: https://tamlynqh.vn
Category: Tâm lý – Trầm Cảm
