Mỗi đứa trẻ được sinh ra và trưởng thành đều trải qua những thay đổi tâm sinh lý không giống nhau. Cho nên, khá nhiều bậc phụ huynh gặp khó trong tiến trình tìm hiểu để giáo dục trẻ thế nào đây cho phù hợp.
Để hỗ trợ các bậc cha mẹ hiểu hơn về đặc trưng tâm lý trẻ em từ 0 đến 16 tuổi, hãy lắng nghe những chia sẻ sau đây nhé?
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Giai đoạn từ 0 đến 1 tuổi
Ngay thời điểm trẻ được sinh ra đã có sự biến chuyển từ môi trường ổn định trong bào thai sang một môi trường mới với nhiều chuyển biến như ánh sáng, nhiệt độ, thanh âm…
Trong những năm đầu của cuộc đời trẻ cần được người lớn thỏa những yêu cầu bản năng, vì thế năm đầu mối liên hệ mẹ con là mối quan hệ nổi bật ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
Giai đoạn này trẻ không biết nói nên mối quan hệ mẹ con là mối quan hệ tiền ngôn ngữ, là mối quan hệ ruột thịt thông qua tiếp xúc giữa cơ thể mẹ và cơ thể trẻ để đáp ứng các yêu cầu tâm sinh lý của đứa bé.
Về ngôn ngữ trẻ 7-8 tháng tuổi biết phát ra âm thanh đơn giản, biết lạ quen, mười hai tháng tuổi biết nói nhiều từ đơn giản.
Yếu tố tâm lý: trong khoảng thời gian này trẻ cần được theo dõi, yêu thương của người chăm sóc đặc biệt là vai trò của người mẹ.
Tất cả nhu cầu về vật chất, nhu cầu về tình thương của người mẹ, nhu cầu gắn bó được đáp ứng, môi trường sống ổn định, an toàn thì tạo cho trẻ cảm nhận ổn định và phát triển tốt.
Nếu giai đoạn này người mẹ có những bất ổn về tâm lý như: sinh con ngoài ý muốn, dồn toàn bộ sự thất vọng, lo âu của bản thân lên đưa trẻ; nếu trẻ sống trong môi trường thay đổi liên tục hay những yêu cầu về vật chất không được đáp ứng có khả năng tạo ra các vấn đề tâm lý trẻ em.
Tuy nhiên, trong xã hội không phải yêu cầu nào cũng được đáp ứng mà dần dà trẻ phải học theo những quy luật, nguyên tắc như trẻ đói cần biết chờ đợi đồ ăn đang nóng. Tuy nhiên việc quan trọng là trẻ cảm nhận được tình cảm của người mẹ, của mọi người trong gia đình.
Giai đoạn từ 1 đến 3 tuổi
Khoảng thời gian này trẻ tích cực khám phá thế giới xung quanh vì trẻ đã biết đi. Giả sử trước kia người trưởng thành mang đồ vật đến cho trẻ còn hiện giờ trẻ tự đi một mình tới tiếp xúc với đồ vật bằng cảm nhận và hành động.
Sự phát triển ngôn ngữ, trẻ chủ động giao tiếp với người trưởng thành vừa nói vừa làm, trẻ hiểu lời nói trước thời điểm biết nói.
Chẳng hạn mẹ bảo yêu em, trẻ sẽ cảm nhận được thông qua giọng nói, diện mạo, thái độ, cử chỉ của người mẹ. Ngôn ngữ của bé ở giai đoạn này, bé nói từ đơn rồi nói cụm từ và thành câu.
Giai đoạn từ 3 đến 6 tuổi
Bé tìm hiểu thế giới xung quanh một cách nhanh chóng, hoạt động giao tiếp với đồ vật càng lúc càng mở rộng, vốn từ vựng tăng nhanh, biết nói thành câu, biết nghe và trò chuyện.
Trẻ thích thú trong các hoạt động trò chơi, học nói, học ăn hay thắc mắc vì sao và bắt đầu đưa ra ý kiến.
Giai đoạn này, bản ngã của trẻ được hình thành, bắt đầu hiểu được giới tính và hay đặt câu hỏi “vì sao”? Trong quan hệ tình cảm bé tiến tới nhận ra chỗ đứng của bản thân giữa mọi người, giảm bớt khỏi đòi hỏi tuyệt đối về mình.
Giai đoạn 6 đến 11 tuổi
Hoạt động chủ yếu của giai đoạn này là học tập, đi vào các hoạt động trí nhớ, tư duy để trẻ bước vào trường học, đây chính là dấu mốc quan trọng.
Thông tin học tập được mở rộng nên ngôn ngữ của trẻ vượt ra khỏi phạm vi những từ ngữ sinh hoạt cụ thể mà đã gồm nhiều định nghĩa khoa học trừu tượng.
Đến cuối lứa tuổi này nhân cách của bé được hình thành với những lối sống, thói quen, những hành động có ý thức, tự đưa mình vào những nguyên tắc xã hội hoặc theo các giá trị bản thân đã chấp thuận.
Từ quan hệ ruột thịt từ từ chuyển hướng sang quan hệ cộng đồng, trẻ có sự thay đổi môi trường sống, không phải môi trường quen thuộc như trước kia mà là vươn ra quan hệ ngoài xã hội như là quan hệ thầy cô, bạn bè.
Đây chính là quãng thời gian hình mẫu, bởi thế phụ huynh ở khoảng thời gian này không còn là người toàn năng trước mặt bé nữa mà chức năng hình mẫu cực kỳ quan trọng ở giai đoạn này.
Giai đoạn từ 11 đến 16 tuổi
Bước sang quãng thời gian này cơ thể trẻ trưởng thành cực nhanh, có sự biến chuyển trong hoạt động của hệ nội tiết và đáng lưu ý nhất là vì phát dục.
Thế nên đây còn có tên gọi là lứa tuổi đậy thì. Các đặc điểm sinh dục phát triển, tuyến sinh dục bắt đầu hoạt động. Tuổi dậy thì ở trẻ nam bắt đầu và kết thúc chậm hơn trẻ nữ từ 1-2 năm.
Nhu cầu thể hiện bản thân, ý thức bản được xem là một bước đột phá. Với bước đột phá này giúp thiếu niên hiểu biết, nhận định được chính mình.
Dựa vào những quy chuẩn nhận định của mọi người thiếu niên sẽ cân nhắc hành vi và hoạt động của mình xem có phù hợp với yêu cầu của gia đình và cộng đồng.
Nhưng thật ra, khoảng thời gian này thiếu niên cũng rất mẫn cảm với những đánh giá của mọi người xung quanh.
Trên cơ sở đó đôi khi chỉ là những thành công nhỏ được người khác chú ý cũng dể tạo cho các em tự cao, tự đánh giá cao bản thân mình.
Ngược lại những thất bại nhỏ nếu bị dè bỉu cũng có khả năng gây cho các em mặc cảm, thiếu tự tin. Sự ổn đình hình thành nhân cách trước đó sẽ bị phá vỡ, tạo nên sự thay đổi cấu trúc nhân cách, từ trẻ em thành người trưởng thành.
Quan hệ xã hội của các em từ mối quan hệ cha mẹ chuyển thành mối quan hệ bạn bè. Trong nhà bậc phụ huynh điều kiện cho các em nhiều quyền tự do hơn và những yêu cầu cao hơn.
Thiếu niên thường không muốn sự chăm lo quá tỉ mỉ, dõi theo quá mức của cha mẹ. Trong nhà các em có nguyện vọng cha mẹ tôn trọng ý kiến của các em hơn là nuông chiều.
Thường các em chưa hiểu được mặt tốt và mặt xấu ở trong xã hội trong khi đó đây chính là độ tuổi hay kiếm tìm, thử nghiệm và độ tuổi chống đối.
Chính vì vậy các em phải có sự quan tâm giúp đỡ, dẫn dắt chỉ dẫn của người trưởng thành. Các em sẽ dần dần tự chủ trong học tập và công việc.
Do vậy các em cần có chỗ dựa tình cảm của người thân để tâm sự và chia sẻ quan điểm, kinh nghiệm…Sau một thời gian các em đánh giá, xác định cho mình nhân cách mới, nhân cách trưởng thành. Cuối thời kỳ này nhân cách đã được hình thành ổn định, các em bắt đầu lựa chọn ngành nghề của mình.
Source: Sưu tầm.
Category: Tâm lý – Trầm cảm
