Trầm cảm theo mùa thường có xu hướng nảy sinh vào cuối thu – đầu đông và có khả năng tiếp tục kéo dài một thời gian sau này đó nếu không có phương án xử lý đúng lúc.
Người mắc bệnh bệnh này thường cảm thấy cạn năng lượng, tinh thần trầm uất, không được khỏe, không muốn giao tiếp với ai và thỉnh thoảng nảy sinh cả suy nghĩ tự sát. Bệnh nhân cần sớm có giải pháp xử lý đúng lúc để tránh các hậu quả xấu khác có thể xảy ra.
NỘI DUNG BÀI VIẾT
Trầm cảm theo mùa là gì?
Bạn có bao giờ cảm thấy buồn bã, không được khỏe, ủ rũ vào mùa đông hay luôn trong cảm giác thèm ăn, cạn năng lượng, không muốn làm điều gì khác mà chỉ muốn nằm một chỗ vào các thời khắc giao mùa?
Rất có khả năng đây là biểu hiện của chứng trầm cảm theo mùa mà rất nhiều người đang gặp phải, đặc biệt là các du học sinh tại các vùng lạnh, sống xa xích đạo.
Trầm cảm theo mùa có tên khoa học là Seasonal Affective Disorder – SAD thường có chiều hướng xảy ra khi mùa đông đến nên còn có cái tên khác là trầm cảm mùa đông – Winter Depression.
Bệnh thường có tính chu kì, diễn ra vào mùa đông hàng năm và nhiều khả năng lặp đi lặp lại nhiều lần. Một dạng khác hiếm gặp hơn là trầm cảm những mùa hè, thường bắt đầu vào cuối xuân/ đầu hè và chấm dứt vào mùa thu.
Các biểu hiện của SAD thường khá mơ hồ, đôi khi chỉ diễn ra trong thời gian ngắn nên chẳng phải ai cũng có khả năng nhận biết sớm.
Bệnh nhân liên tục nhận thấy ủ rũ, không được khỏe, ăn không ngon, không muốn làm bất kỳ việc gì vào thời khắc mùa đông đến.
Do đó không ít người cho rằng việc thay đổi thời tiết khiến cơ thể cảm thấy mệt mỏi chứ không biết rằng đó là dấu hiệu của các vấn đề tâm lý, tâm thần.
Nguyên nhân trầm cảm theo mùa
Thực tế chính các nhà khoa học hiện vẫn chưa tìm ra đâu là nguồn gốc chính xác gây ra bệnh trầm cảm theo mùa. Mọi người đều nghĩ rằng lí do trầm cảm là bởi các áp lực về tinh thần, tổn thương tâm lý, stress nặng, những vấn đề tình cảm mà không hề hay biết rằng thỉnh thoảng khí hậu cũng ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng.
Điều này có thể thấy rõ, bạn dễ cảm thấy buồn hơn vào một ngày mưa và tươi vui phấn chấn hơn vào những hôm thời tiết dễ chịu.
SAD có tỉ lệ gặp ở nữ giới cao gấp 4 lần nam giới bởi bản chất của phụ nữ là “đa sầu đa cảm” nên yếu tố thời tiết có thể dễ dàng tác động tiêu cực tới suy nghĩ của họ, ngoài ra các nghiên cứu cũng chỉ rằng mức độ bệnh ở đàn ông thường nặng hơn. Theo các nhà khoa học, các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ gây trầm cảm theo mùa bao gồm:
- Thiếu ánh sáng mặt trời: vào mùa hè, ánh nắng mặt trời nhiều hơn thường giúp bạn cảm thấy năng động hơn và ngược lại, mùa thu và mùa đông thường ít ánh sáng, bầu trời thường âm u, dịu nhẹ khiến cảm xúc cũng dễ đi xuống hơn. Căn cứ vào đó các giả thuyết này cũng giải nghĩa rằng yếu tố này liên quan đến các hormone sinh học trong não bộ. Ít ánh nắng mặt trời cũng làm suy giảm lượng serotonin – chất giúp bộ não bình tĩnh, tập trung và thư dãn; trong khi ấy lại làm gia tăng melatonin – một chất dẫn truyền thần kinh gây buồn ngủ. Sự rối loạn giữa hai hoạt chất này làm mất cân bằng đồng hồ sinh học, cảm xúc không cân bằng nên dễ bị trầm cảm. Chưa hết việc thiếu vitamin D từ ánh nắng vào mùa đông do liên tục ở bên trong nhà để né cái rét cũng là nguyên nhân khiến lượng serotonin bị tụt giảm trầm trọng.
- Di truyền: những người có người thân trong gia đình có tiền sử gặp các vấn đề tâm lý như trầm cảm, rối loạn lo âu thường dễ gặp SAD hơn.
- Nơi ở: Bệnh có xu hướng xuất hiện nhiều hơn ở những người sống ở Châu Âu, những vùng lạnh, có vị trí xa xích đạo, ít có ánh nắng mặt trời, quanh năm thường có nhiệt độ thấp. Do đó những du học sinh mới qua chưa quen với đồng hồ sinh học kết hợp với những tác động của môi trường, sự cô đơn thường rất dễ mắc trầm cảm theo mùa.
- Tuổi tác: Thống kê cho thấy tỷ lệ mắc bệnh thường gặp nhiều hơn ở người trưởng thành, người trẻ, khá ít gặp ở trẻ nhỏ. Bởi có lẽ trẻ nhỏ còn khá hồn nhiên, yếu tố thời tiết như trời lạnh, trời âm u mặc dù có thể khiến ta cảm thấy buồn ngủ, mệt mỏi nhưng lại thường không tác động quá nhiều đến tâm trạng. Trong khi đó ở người trẻ, người trưởng thành vẫn còn những suy tư, mơ mộng cùng với những áp lực trong cuộc sống nên dễ rơi vào trầm tư hơn.
Tuy nhiên trái ngược với trầm cảm do mùa đông, các nguyên do gây trầm cảm do những mùa hè lại có liên quan đến nhiệt độ quá cao hay ánh sáng quá mạnh.
Khi trời lạnh bạn muốn trốn ở trong phòng để tránh cái lạnh thấu xương trong khi ấy khi nhiệt độ quá cao từ những ngày hè cũng làm bệnh nhân cảm thấy không thoải mái, dễ cáu điên và bực dọc. Các yếu tố rỏ ràng gây SAD có liên quan đến mùa hè như:
- Nhiệt độ: trời nắng khiến cơ thể cảm thấy nực nội, đổ mồ hôi, không muốn ra ngoài vì sợ đen, sợ rát da.. đồng thời mồ hôi chảy cũng khiến da dẻ dễ bết hơn tạo cảm giác người bết rít rất khó chịu. Các nghiên cứu cũng cho thấy trời nóng khiến người ta giảm sự năng động hơn mà chỉ muốn trốn ở những nơi có máy lạnh, tránh tối đa việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Ngoài ra nhiệt độ quá cao vào mùa hè cũng làm giảm cảm giác ngon miệng, chúng ta thường chỉ muốn ăn những món lạnh, uống nhiều nước mà không có hứng thú ăn uống.
- Ánh sáng mạnh: mùa đông ánh sáng yếu khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi buồn ngủ trong khi đó ánh sáng mạnh vào mùa hè lại làm bạn cảm thấy khó ngủ, dễ bị rối loạn giấc ngủ nếu không được điều chỉnh nhiệt độ hợp lý.
- Một số yếu tố khác: liên quan đến các bệnh dị ứng, mặc cảm về ngoại hình khi diện những bộ đồ mùa hè, hoặc cũng có thể do gánh nặng chi tiêu cho các kỳ nghỉ.
Có thể thấy rằng cơ chế gây bệnh chính vẫn liên quan đến các yếu tố chuyển đổi nhiệt độ, ánh sáng tạo nên các yếu tố liên quan.
Không những thế những cá nhân vốn sở hữu tâm lý yếu, có tiền sử gặp những vấn đề tâm lý trước đây cũng rất dễ bị các yếu tố thời tiết ảnh hưởng. Việc thấu hiểu các lý do gây bệnh sẽ hỗ trợ việc điều trị cũng như tránh rủi ro tái phát trở lại đạt hiệu quả cao hơn.
Biểu hiện chứng trầm cảm theo mùa
Các biểu hiện của trầm cảm theo mùa khá đa dạng, tùy vào từng lúc nhưng đều đặc trưng điển hình bằng các triệu chứng bệnh trầm cảm như khi khí sắc giảm sút, cảm nhận trầm uất, mệt mỏi, không muốn làm gì, vô vọng và đôi khi có thể xuất hiện cả các suy nghĩ tiêu cực.
Trầm cảm thu – đông
- Cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng, không muốn làm gì, khó khăn khi thức dậy vào buổi sáng
- Cảm giác thèm ăn nhiều hơn bình thường, đặc biệt là các món ăn chứa nhiều carbohydrates như mì tôm, chuối hay các món ngọt
- Có xu hướng tăng cân
- Không muốn ra khỏi nhà, không muốn nói chuyện với ai
- Dành thời gian chủ yếu để ngủ, luôn trong trạng thái buồn ngủ
- Cảm giác lo lắng, dễ giật mình, hoảng sợ
- Cảm giác buồn bã kéo dài, dễ khóc và luôn trong trạng thái muốn khóc
- Không có sự quan tâm đến các hoạt động xã hội dù trước đó từng rất thích
- Mất tập trung và ghi nhớ, giảm khả năng xử lý thông tin
- Làm việc chậm chạp, kém hiểu quả, cảm giác như tay chân không còn sức lực
- Trở nên nhạy cảm hơn, nhất là khi bị từ chối
Trầm cảm xuân – hè
- Mệt mỏi, ủ rũ, luôn cảm thấy cơ thể khó chịu
- Dễ cáu kỉnh, tức giận
- Mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ, trằn trọc và dễ tỉnh giấc giữa chừng
- Chán ăn, ăn uống không ngon, thường chỉ muốn uống nước
- Có xu hướng giảm cân
- Cảm giác bồn chồn, mất hứng thú và năng lượng
- Hạn chế việc ra khỏi nhà vì sợ nóng, chỉ muốn ở trong nơi thoáng mát
- Gia tăng ham muốn tình dục
Hậu quả do rối loạn cảm xúc theo mùa
Phần lớn theo các chuyên gia, trầm cảm theo mùa thường có chiều hướng xuất hiện trong khoảng thời gian ngắn, khi quãng thời gian mua đó qua đi, nhiệt độ ổn hơn thì năng lượng cũng dần về lại với bệnh nhân.
Nhưng thật ra do bệnh có tính chu kỳ, có thể có rủi ro cao vào thời gian tới nên các bạn đã từng đối đầu chuyện này tuyệt đối đừng chủ quan.
Hơn nữa các biểu hiện SAD nếu không được giám soát từ khi mới bắt đầu nhiều khả năng làm trạng thái buồn bã chuyển sang tuyệt vọng cùng những suy nghĩ, hành vi tồi tệ hơn.
Người bệnh càng ngày càng ghét bỏ chính mình, nhận thấy đời sống buồn chán, không còn càm thấy niềm vui, dần tránh xa mọi người và xuất hiện các suy nghĩ tự vẫn.
Nhiều người khác tìm đến những chất gây nghiện như bia rượu, ma túy để làm giảm cảm giác đơn độc, không thoải mái trong lòng của mình.
Nổi bật ở những người có tiền sử gặp các vấn đề tâm lý trước đây như đã bị trầm cảm hay có quá nhiều áp lực khi gặp các yếu tố thời tiết càng dễ nhận thấy cạn kiệt, bức bí và trầm uất hơn .
Không những vậy, dù trầm cảm dạng nhẹ hay nặng, dù nảy sinh trong khoảng thời gian ngắn hay dài thì cũng ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống, tinh thần, các mối quan hệ của người bệnh.
Từ trầm cảm theo mùa hoàn toàn có thể dẫn tới trầm cảm tiếp tục kéo dài nếu không mau chóng có các giải pháp thích hợp để xốc lại tinh thần cho bệnh nhân.
Source: Sưu tầm.
Category: Tâm lý – Trầm cảm
