Bệnh tâm lý chỉ là tên gọi chung, thực tế, có nhiều loại bệnh khác nhau. Thoạt nhìn, chúng ta sẽ thấy nó sở hữu những biểu hiện, triệu chứng khá đồng nhất.
Tuy nhiên, về bản chất, có khả năng phân ra những chứng bệnh khác nhau, dựa trên những điểm khác biệt về mặt khoa học.
Đời sống bây giờ với nhiều lo lắng và áp lực khiến cho cụm từ “bệnh tâm lý” tưởng chừng như đang trở thành phổ biến hơn.
Một số người có khả năng tự thân chữa lành bằng các giải pháp như yoga, thiền định, … Tuy nhiên, hàng chục triệu người vẫn phải cần đến sự trợ giúp từ chuyên gia tâm lý và những người xung quanh.
Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu một số bệnh tâm lý phổ biến, hiểu rõ và có biện pháp điều trị từ sớm nếu gặp phải để hạn chế những ảnh hưởng không tốt nhé!
NỘI DUNG BÀI VIẾT
7 chứng bệnh tâm lý phổ biến
Rối loạn lo âu xã hội (Social Anxiety Disorder)
Người mắc phải bệnh này thường gặp phải nỗi lo sợ trước những tình huống và mối quan hệ xã hội, ngại giao tiếp với “xã hội” và sợ mình sẽ bị hổ thẹn trước đám đông.
Thế nhưng chúng ta đừng nhầm tưởng bất kỳ nỗi sợ hãi nào khi giao tiếp với người khác cũng là bệnh tâm lý.
Chẳng hạn, một người ngại phát biểu trước đám đông nhưng nỗi sợ sệt của anh ta chẳng khi nào ảnh hưởng tới nhịp sống và công việc hàng ngày mà chỉ do anh ta chưa tin tưởng bản thân và căng thẳng mà thôi.
Xem ngay: Top 22 cách giảm stress giúp bạn giải tỏa căng thẳng mệt mỏi
Còn đối với người mắc bệnh SAD, họ sẽ trở nên kích động, hoảng sợ và bỏ chạy tán loạn, mất kiểm soát và ẩn mình vào một góc. Hiện trạng cứ trải dài và có khả năng mang tới bệnh chuyển nặng sang rối loạn tự kỷ, trầm cảm.
Rối loạn lưỡng cực (Bipolar affective disorder)
Rối loạn lưỡng cực là một loại rối loạn tâm trạng, trước đó được biết với tên “hưng cảm” hoặc “bấn loạn hưng – trầm cảm”. Điều đó là lý do vì một người bị rối loạn lưỡng cực trải qua các thời kỳ hưng cảm ( hưng phấn ) và trầm cảm.
Người đó có hoặc không có các triệu chứng loạn thần. Nguyên do chuẩn xác của hiện tượng này vẫn chưa được biết, nhưng những người có kiến thức chuyên môn cho rằng hầu hết là do di truyền.
Tuy vậy, qua nhiều tìm hiểu, các tác nhân gây căng thẳng từ môi trường cũng có khả năng tạo ra các đợt bệnh thần kinh này.
Rối loạn lo âu (Anxiety Disorders)
Là những rối loạn được định hình bởi sự bất thường và thái quá trong những nỗi sợ, nỗi lo âu, lo lắng và những sự rối loạn có liên quan khác về hành vi.
Nỗi sợ hãi có liên quan đến cơ chế phản ứng của cơ thể trước một mối nguy, cho dù có thật hay do mình hình dung ra.
Rối loạn này sẽ làm con mọi người luôn canh cánh lo lắng điều tương tự sẽ xảy ra trong thời gian tới.
Trầm cảm (Depression)
Đây có lẽ là bệnh tâm lý thường thấy và đáng gờm nhất trong số tất cả các căn bệnh tâm lý, là kẻ thù nguy hiểm nhất của tất cả mọi người.
Đầu tiên, bệnh có biểu hiện chưa thực sự rõ ràng, bệnh nhân chỉ nhận thấy luôn trong tình trạng buồn bã, lo lắng, nóng giận vô cơ, không kiểm soát được.
Từng bước, họ trở nên bi quan, cảm thấy đời sống buồn tẻ, bế tắc và mất sự tin tưởng vào đời sống. Những suy nghĩ cực đoan cứ luôn bủa vây , đeo bám họ dẫn tới hậu quả trầm trọng nhất là bệnh nhân muốn được giải cứu bởi cái chết.
Chứng mất ngủ – Insomnia
Nghe có vẻ không được ấn tượng đúng không? nhưng kỳ thực, căn bệnh này khá nguy hiểm. Người bệnh vẫn ngủ, nhưng không thể ngủ đủ giấc, có khi chỉ ngủ được nửa giờ một đêm.
Bởi vậy mà người thời điểm nào cũng cảm thấy không được khỏe, đầu óc căng thẳng, dễ dẫn tới nhiều căn bệnh tâm lý khác nữa.
Rối loạn tâm thần
Những người bị tác động bởi rối loạn tâm thần có khả năng bị hoang tưởng, ảo giác và suy nghĩ lẫn lộn,… Rối loạn tâm thần có thể xảy ra do một số bệnh tâm thần, bên cạnh đó cũng gồm có rối loạn tâm thần do ma túy, tâm thần phân liệt và rối loạn tâm lý.
Rối loạn nhân cách (personality disorder)
Rối loạn nhân cách là 1 dạng thức xáo trộn tinh thần ảnh hưởng đến cách mà mọi người kiểm soát xúc cảm, hành vi và các mối quan hệ.
Rối loạn nhân cách có khả năng xuất hiện trong 40 – 60% thời gian và đặc trưng bởi một bộ các khuôn chủng loại hành vi, trì hoãn thời gian thường sẽ đi kèm sự hủy hoại khá nhiều về đời tư, xã hội và sự nghiệp.
Rối loạn nhân cách là một triệu chứng tâm lý đặc biệt, thời kỳ điều trị trì hoãn nên đòi hỏi sự kiên nhẫn và nỗ lực của người bệnh, cũng như những chăm lo tận tình của người thân để cải thiện tâm lý của người mắc triệu chứng.
10 bệnh tâm lý chúng ta thường nhầm với tính cách
Phần lớn mọi người đều nghĩ bệnh tâm lý là các vấn đề trầm trọng về thần kinh, thật ra đây có khả năng là nguy cơ tiềm ẩn trong những nét tính cách thông dụng như cẩu thả, mẫn cảm, đa nghi… Bạn có khả năng đang trong trạng thái tâm lý bất bình thường mà chẳng thể nào nhận ra!
Mọi người thường có chiều hướng lý giải hành động của một cá nhân thông qua tính cách của họ. Tuy nhiên, điều này không chuẩn xác vì nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa tính cách và bệnh tâm lý.
Thỉnh thoảng, bạn nghĩ những hành động và cách hành xử của bản thân là do bản tính vốn có, nhưng thực ra lại có khả năng là biểu hiện của bệnh tâm lý.
Tìm hiểu ngay: Tâm lý là gì? Tâm lý học là gì?
Vì vậy, hãy cùng xem bạn có đang mắc các bệnh tâm lý dễ lầm lẫn với tính cách dưới đây không nhé!
Bệnh tâm lý chống đối xã hội – Tính cách cẩu thả
Những người vướng phải bệnh tâm lý rối loạn nhân cách chống phá cộng đồng ( antisocial personality disorder – ASPD ) luôn rất chú trọng việc thư giãn và làm việc ít hơn.
Cho dù đây là điều tất cả mọi người cũng muốn, nhưng với một số người có tính cách cẩu thả thì sự việc này lại thái quá.
Những biểu hiện giúp bạn nhận ra tính cẩu thả không hề bình thường khi:
- Thường xuyên nói dối
- Sống dựa dẫm và ỷ lại vào người khác
- Nhiều lần bị sa thải công việc
- Mua sắm chi tiêu không có kế hoạch rõ ràng
Bạn nên học cách quản lý thời gian và tự tạo cảm hứng. Hãy viết ra những gì mà bạn sẽ tự thưởng khi đạt được một thành tựu nào đó. Cùng với đó, làm thời khóa biểu hợp lý trong một tháng trở lên để có thể hình thành thói quen tốt.
Bệnh tâm lý rối loạn nhân cách phân liệt – Tính cách nhút nhát
Sự rụt rè hay lo sợ diễn ra trong một thời gian dài có khả năng mang tới bệnh tâm lý rối loạn nhân cách phân liệt ( schizoid personality disorder – SPD ). Là vì khi bạn hoàn toàn không muốn kết nối với mọi người xung quanh.
Những người mắc phải bệnh này sẽ cố gắng giới hạn bản thân để không phải giao tiếp với người khác. Đó là nguyên nhân tại sao họ thường chọn lựa những công việc làm tại nhà hoặc những hoạt động không yêu cầu trò chuyện giao tiếp. Tính hướng nội có khả năng mang tới bệnh tâm lý trên nếu bạn có những biểu hiện thường xuyên như:
- Thờ ơ với mọi lời phê bình hoặc khen ngợi
- Chỉ chơi thân với một người bạn duy nhất
- Thường xuyên mơ mộng và nghĩ về những điều phi thực tế
- Quá nhạy cảm và sợ hãi về những người xung quanh
Bạn hoàn toàn có thể chữa trị bệnh tâm lý sợ trò chuyện bằng giải pháp gia nhập một cộng đồng hoặc hội nhóm vẽ tranh, học ngôn ngữ nước ngoài, lớp yoga… đây là cách đơn giản giúp bạn xua đi sự rụt rè và lo sợ của mình.
Bệnh tâm lý rối loạn nhân cách gây hấn thụ động – Tính cách trì hoãn
Những người hay trì hoãn thường không nghe theo các quy luật hoặc nguyên tắc xã hội. Họ thường làm những việc cần thiết một cách chậm trễ.
Triệu chứng này có khả năng mang tới bệnh tâm lý bấn loạn phẩm cách gây hấn thụ động ( passive-aggressive personality disorder ). Chưa kể, còn có khả năng kèm theo đó là bệnh trầm cảm dai dẳng.
Đối với một số người, tính cách trì hoãn có khả năng là điều hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, chuyện này có khả năng tạo ra vấn đề đáng lo nếu nảy sinh vài ba biểu hiện.
- Tốc độ làm việc rất chậm và hiệu suất kém
- Cảm thấy khó chịu khi phải đáp ứng yêu cầu làm một việc nào đó
- Phản ứng tiêu cực với những lời khuyên của mọi người xung quanh
- Thường xuyên cảm thấy tức giận một cách vô lý.
Bạn cần đặt mình trong bối cảnh của mọi người để có thể thấu hiểu cảm xúc của họ và từ đó khắc phục những thể hiện của mình tốt hơn. Phương án này sẽ giúp bạn giảm bớt chứng trì hoãn và cảm thông cho người khác nhiều hơn.
Bệnh tâm lý rối loạn nhân cách ranh giới – Tính cách bốc đồng
Nếu một ai đó không cố gắng kiểm soát cơn giận của họ thì nhiều khả năng dẫn đến căn bệnh tâm lý rối loạn nhân cách ranh giới ( borderline personality disorder – BPD ).
Một trong những biểu hiện là họ nhanh chóng thay đổi quan điểm thất thường. Ví dụ, bạn tâm niệm rằng ăn trứng chiên có hại cho bao tử và bạn ghét điều đó. Nhưng thật ra, chỉ sang ngày hôm sau bạn lại chiên trứng cho buổi ăn sáng.
Tất nhiên, tính cách bốc đồng không hẳn là cực đoan. Nó chỉ trở thành một bệnh tâm lý nếu bạn vướng phải những thể hiện như:
- Dễ thay đổi bạn bè và người yêu
- Thường xuyên tiêu tiền hoang phí mà không suy nghĩ
- Lái xe không cẩn thận
- Thay đổi tâm trạng thất thường và thường có cảm giác chán nản, mệt mỏi
Một trong các cách chữa trị ưu việt nhất cho bệnh lý tâm lý rối loại nhân cách ranh giới là giám soát tốt sự nóng giận và tự hiểu chính mình. Bạn có thể tự thưởng cho mình một món quà để tạo cảm hứng thay đổi mỗi ngày.
Bệnh tâm lý rối loạn nhân cách tránh né – Tính cách tự ti
Những người có tính cách tự ti thường có chiều hướng tự trách và đổ trách nhiệm cho mình. Họ trốn tránh xử lý vấn đề và chọn cách né tránh.
Triệu chứng tâm tâm lý này có tên là loạn nhân cách né tránh ( avoidant personality disorder – AVPD ). Thậm chí họ có khả năng gặp hoảng sợ và bỏ chạy toán loạn, trầm cảm và rối loạn giấc ngủ.
Thái độ tự phê bình bản thân chỉ có lợi với mức độ vừa phải. Điều đó đủ để tạo cảm hứng cho mọi người cố gắng và tự phát triển tốt hơn. Ngoài ra, tính cách thiếu tự tin có khả năng chuyển đổi thành bệnh tâm lý với những thể hiện như:
- Cảm thấy tức giận bản thân khi nhận những lời chỉ trích hoặc không đồng ý
- Né tránh những điều ngớ ngẩn hoặc vô lý
- Phóng đại những khó khăn, rủi ro tiềm ẩn của những hành động vốn dĩ rất bình thường
- Luôn né tránh giao tiếp với mọi người vì sợ bản thân sẽ nói sai điều gì đó.
Suy nghĩ tốt đẹp và lạc quan chính là phương pháp điều trị tốt trong trường hợp bệnh tâm lý tránh né. Hãy ghi ra những suy đoán về một hành động mà chúng ta sẽ thực hiện và ghi lại thành quả. Để nếu lần sau bạn có phán đoán tiêu cực thì đọc lại và động viên chính mình rằng mọi chuyện sẽ ổn.
Bệnh tâm lý rối loạn nhân cách hoang tưởng – Tính cách đa nghi
Hầu như, chúng ta đều có tính đa nghi ở một thời điểm nào đó và chuyện này khá bình thường. Dẫu vậy, đối với một số người thì tính đa nghi lại vượt qua sức tưởng tượng.
Họ có khả năng lén lút xem tài khoản riêng của người khác mà không có sự đồng ý. Đôi khi họ nghe lỏm các cuộc trò chuyện và kể cả là thuê thám tử tư để tìm hiểu thông tin.
Một người đa nghi sẽ làm những việc khiến họ không hài lòng, đau khổ. Chuyện này dễ dẫn đến căn bệnh tâm lý rối loạn nhân cách hoang tưởng ( paranoid personality disorder – PPD ). Nhiều biểu hiện nổi bật của bệnh này là:
- Thường xuyên nghi ngờ tình cảm của người yêu
- Tìm kiếm những ý nghĩa đằng sau hành động của một người
- Luôn cảm thấy mọi người xung quanh có lỗi với mình
- Không hề có chút hài hước nào trong cuộc sống hằng ngày.
Hãy tạo một danh sách các thành viên mà bạn quen biết, và cứ mỗi lần có người chấp thuận sự chờ mong của bạn, hãy thêm một dấu cộng vào tên của họ. Điều đó sẽ giúp bạn bớt tính đa nghi của mình và tin tưởng người khác nhiều hơn.
Bệnh tâm lý rối loạn nhân cách phụ thuộc – Tính cách dễ thỏa hiệp
Việc phụ thuộc vào người quen hay gia đình là biểu hiện khá bình thường. Nhưng, nó được coi là bệnh tâm lý loạn nhân cách phụ thuộc ( dependent personality disorder – DPD ) nếu bạn phụ thuộc vào một ai đó quá ngưỡng.
Chúng ta sẽ thấy khó khăn hoặc thậm chí chẳng thể xác định lựa chọn mà không được sự chấp thuận của một cá nhân.
Căn bệnh tâm lý này cũng có một vài dấu hiệu như:
- Chấp nhận thỏa hiệp với mọi người xung quanh dù biết rằng họ đã sai
- Cảm thấy khó chịu khi ở một mình và làm bất cứ điều gì để tránh ở một mình
- Làm những hành động khó chịu cho bản thân để làm vừa lòng người khác
- Luôn nghĩ rằng những người xung quanh đang phản bội bạn.
Để tẩy trừ bệnh tâm lý rối loạn nhân cách phụ thuộc thì bạn cần nhìn nhận lại khả năng làm việc của mình. Cứ mỗi lần bạn muốn bàn bạc với một người, chỉ cần nhìn vào danh sách này và tự cổ vũ chính mình. Chuyện này sẽ giúp bạn tin tưởng bản thân hơn và duy trì suy nghĩ trước lời nói.
Bệnh tâm lý rối loạn nhân cách kịch tính – Tính cách nhạy cảm
Sự nhạy cảm thái quá có thể là một triệu chứng của bệnh tâm lý rối loạn nhân cách kịch tính ( histrionic personality disorder ), hay còn gọi là chứng cuồng loạn.
Bất cứ ai trong chúng ta cũng đều muốn thu hút sự chú ý với mọi người. Tuy nhiên, có những lúc chuyện này thể hiện bằng sự bực dọc hoặc hành động vượt quá giới hạn. Sau đây là một số dấu hiệu phổ biến của chứng rối loạn cảm xúc như:
- Mong muốn được giúp đỡ, chấp nhận hoặc khen ngợi từ ai đó thái quá
- Không có khả năng tập trung làm việc trong thời gian dài
- Thay đổi cảm xúc thất thường và nhanh chóng
- Ghét sự trì hoãn khi bạn mong muốn làm điều gì đó ngay lập tức.
Để ngăn ngừa căn bệnh tâm lý rối loạn nhân cách kịch tính, bạn hãy tập hít một hơi thật sâu mỗi khi cảm xúc lên cao. Bạn có thể tập thói quen chia nhỏ công việc hàng ngày để hạn chế áp lực khi phải khắc phục quá nhiều việc cùng lúc.
Bệnh tâm lý rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế – Tính cách cầu toàn
Những người chạy theo chủ nghĩa hoàn hảo một cách táo tợn và bảo thủ có khả năng mắc phải bệnh tâm lý rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế ( obsessive-compulsive personality disorder ).
Căn bệnh tâm lý này nảy sinh từ môi trường mà bạn đang sống, luôn để tâm chất lượng như chú ý đến tiểu tiết, rối loạn tự kỷ luật bản thân. Mọi người đều tiếp cận và nỗ lực thuận theo những đợi chờ này.
Tuy nhiên, nó lại có khả năng dẫn tới 1 vấn đề nghiêm trọng. Là vì mọi người sẽ dễ vô cảm với nhiều điều, theo chủ nghĩa giáo điều và tâm lý trở nên trì trệ, không nhạy bén. Bản tính của các bạn cầu toàn là hành động nôn nóng và hấp tấp, nếu không sẽ thấy âu lo.
Một người cầu toàn quá mức thường có những dấu hiệu phổ biến như:
- Không muốn dành thời gian riêng cho bản thân vì sợ làm việc không hiệu quả
- Từ chối làm những điều không cần thiết và vô ích
- Cảm thấy sợ hãi khi mắc lỗi dù nhỏ nhặt
- Mong muốn làm hết việc của người khác vì nghĩ rằng họ sẽ không làm tốt được
Bạn nên ngồi thiền thường xuyên hoặc khép mắt lại nghe nhạc, massage để thoải mái. Tiếp theo, chép lại những điều bạn đã làm được vào những hôm không thoải mái và những hôm thoải mái. Chuyện này sẽ chứng tỏ rằng dành thì giờ thư giãn sẽ không làm suy giảm chất lượng làm việc của bạn.
Bệnh tâm lý rối loạn nhân cách ái kỷ – Tính cách tự tin
Tự đánh giá cao chính mình là tốt hơn nhiều so với việc tự trách cứ chính mình. Tuy vậy, bạn có khả năng mắc bệnh tâm lý rối loạn nhân cách ái kỷ ( narcissistic personality disorder ). Là khi bạn nhận thấy bản thân giỏi giang, quyến rũ hay là tốt nhất so với rất nhiều người.
Bạn dễ mắc chứng trầm cảm và có cảm giác tự ti nếu không được công nhận xứng đáng. Dưới đây là một vài dấu hiệu của chứng rối loạn nhân cách này:
- Giận dữ thái quá khi nhận lời chỉ trích hoặc phê bình
- Lợi dụng mọi người để đạt được mục tiêu của bản thân
- Mong đợi nhận được sự đối xử đặc biệt từ người khác
- Liên tục mơ ước bản thân trở thành người giàu có
Vấn đề lớn nhất của việc tự yêu chính mình là sự bất xứng giữa kỳ vọng và thực tế sẽ làm bạn cảm thấy vô dụng, thay đổi tâm trạng thất thường và nỗi sợ tự ti.
Để giải quyết bệnh lý tâm lý rối loạn nhân cách ái kỷ, bạn cần giảm bớt đi mục tiêu của bản thân trong phạm vi có thể đạt được. Đừng đặt mong đợi quá cao để rồi nhận thấy không hài lòng với tất cả mọi chuyện xảy ra không như ý nhé.
Cuộc sống áp lực ngày nay khiến bạn dễ dàng mắc phải các căn bệnh tâm lý rối loạn nhân cách mà bạn không bao giờ có thể nhận ra, thậm chí bạn còn lầm tưởng đó là các tính cách bình thường.
Vì vây, lâu lâu bạn cũng cần những khoảng lặng để tự nhìn nhận lại chính mình. Hãy trân trọng những nét tính cách đặc biệt của bản thân nhưng đừng để quá đà tới mức thành bệnh tâm lý nhé!
Source: https://tamlynqh.vn
Category: Tâm lý – Trầm cảm
